Υπερ - εξειδίκευση στην παιδεία

Διοχετεύουμε μεγάλο μέρος της ενέργειάς μας στη μισθωτή εργασία, δίχως, ωστόσο, να υπάρχει μεγάλη δυνατότητα δημιουργίας και ατομικής πρωτοβουλίας. Τα όρια της δουλειάς στενεύουν ολοένα και περισσότερο, το αντικείμενο εργασίας είναι ιδιαίτερα περιορισμένο, καθώς αυτό απαιτεί η αγορά, όπως ορίζουν και οι ειδήμονες οικονομολόγοι. Η προσαρμογή, όμως, και ο προσανατολισμός προς την ελεύθερη παγκόσμια αγορά έχει διαφοροποιήσει άρδην την προσωπική εργασία, ενώ το πάθος για εξοικονόμηση κόστους συγκράτησε την ευρύτητα του εργασιακού πεδίου δράσης. Πλέον δεν είναι επιθυμητή η γνώση και η κατανόηση πολλών διαφορετικών επιστημονικών πεδίων, αλλά επιδιώκεται η ενασχόληση και η ανάπτυξη υπερ-δεξιοτήτων μόνο σε ένα τομέα. 

Η εξειδίκευση ως φαινόμενο έχει διογκωθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, εφόσον τα παγκόσμια σύνορα χαλαρώνουν συνεχώς, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον ακόμα μεγαλύτερο ανταγωνισμό μεταξύ του εργατικού δυναμικού. Καθώς η πανεπιστημιακή εκπαίδευση διαχέεται στην παγκόσμια κοινότητα, μολονότι υπάρχουν μεγάλες μορφωτικές ανισότητες, τα επαγγελματικά προσόντα που απαιτούνται, ναι μεν, διευρύνονται, αλλά είναι πολύ συγκεκριμένα. Η επιλογή του καλύτερου, του master από τους επιχειρηματικούς κολοσσούς γίνεται με βάση πολύ αυστηρές προδιαγραφές τις οποίες, οπωσδήποτε, οι διεκδικητές των θέσεων οφείλουν να τηρούν πιστά. 

Η τυποποίηση της εργασίας και η βάναυση εκμηχάνιση της καθημερινότητας οδηγούν τον άνθρωπο αγόγγυστα απλώς στην συγκέντρωση δεξιοτήτων κι όχι στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας. Παρόλο που τα εκπαιδευτικά ιδρύματα διατυμπανίζουν διαρκώς την αξία της κριτικής σκέψης ως εφαλτήριο πρωτίστως για την προσωπική ολοκλήρωση, προχωρούν ανελλιπώς σε συστολή του επιστημονικού ορίζοντα των προγραμμάτων τους. Ανταποκρινόμενοι και άμεσα συνδεδεμένοι με την αγορά εργασίας, όπως ισχυρίζονται, δημιουργούν τμήματα με μεγάλη στενότητα όσο αφορά το αντικείμενο δράσης, μη ευέλικτα, αλλά εναρμονισμένα στην οικονομική παραγωγή.

Βεβαίως, οι στόχοι που ακολουθούν τα πανεπιστήμια παγκοσμίως δέχονται έντονη αμφισβήτηση για την αποτελεσματικότητά τους και τη λειτουργική τους δομή. Υπερ - εξειδικεύοντας το  ανθρώπινο δυναμικό της κοινωνίας, δημιουργούνται προβλήματα σφαιρικής γνώσης της πραγματικότητας με σοβαρές επιπτώσεις και στην επαγγελματική πορεία τους. Μπορεί, σήμερα, ο εργαζόμενος να γνωρίζει σχεδόν κάθε πτυχή ενός τομέα, να μορφώνεται στενά και επιλεγμένα μόνο για τις ανάγκες της οικονομίας, οι αποφάσεις, όμως, που λαμβάνει και οι αντίστοιχες πρακτικές του έχουν ευρύτατες επιπτώσεις και σε άλλους τομείς.

Μη γνωρίζοντας σχεδόν τίποτα άλλο εκτός από την στενή δουλειά  του, δεν μπορεί ούτε να υπολογίσει ούτε να συνειδητοποιήσει τις, τυχόν, αλλαγές που θα συμβούν από τη δική του σταδιοδρομία. Αποκομμένος σιγά σιγά από την υπόλοιπη επιστημονική εξέλιξη, ακόμη και από την κοινωνία, δεν διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις έτσι ώστε να βρίσκει μια πτυχή της αλήθειας των πραγμάτων πίσω από την επιφανειακή τους διάσταση. Αδυνατεί να βρει νόημα σε κάτι διαφορετικό από ότι έχει συνηθίσει, στη τελική φάση χάνει και το ίδιο το νόημα της ζωής. 

* Το οξύμωρο στο ζήτημα της υπερ - εξειδίκευσης, η οποία ξεκινά ως διαδικασία μέσα από τους θεσμούς της παιδείας και συνεχίζεται μια ολόκληρη ζωή, έγκειται στο γεγονός ότι, τελικά, εμποδίζει τους ανθρώπους να διεκδικούν μια εργασία. Αν και οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι οι ανάγκες της οικονομίας αλλάζουν με μεγάλη ταχύτητα, προωθούν τα στενά πεδία επαγγελματικής δράσης για χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερη αποδοτικότητα. Επομένως, οι άνθρωποι γίνονται μη ευέλικτοι σε μια διαρκώς εναλλασσόμενη κοινωνία και αντιμετωπίζουν σοβαρά το πρόβλημα της ανεργίας, καθώς και της αεργίας! Η οικονομία, δυστυχώς, είναι απρόσωπη, ψυχρή, όπως φαίνεται, αδιαφορεί για τις ηθικές αξίες, αφού προβάλλει τις επιθυμίες της αόριστης αγοράς. *

Διαβάστε Περισσότερα »

Κοινωνιολογική Φαντασία: Βοηθώντας τους άλλους βελτιώνουμε τον εαυτό μας!

Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τα προβλήματα των άλλων, διότι δεν ζουν τη ζωή των άλλων! Πολλοί από εμάς θεωρούμε ως "χάσιμο χρόνου" την διαδικασία διερεύνησης της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, καθώς ατομικά δεν μας προσφέρει τίποτα. Αν δεν ζεις κάτι εσύ ο ίδιος, τότε δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις τι πραγματικά συμβαίνει. Συνεχώς κρίνουμε τις πράξεις και τις ζωές των υπολοίπων, ενώ ταυτοχρόνως η κοινωνική γνώμη μας επηρεάζει και πολλές φορές μας θέτει αξεπέραστα εμπόδια. Μιλάμε για περιστατικά που δεν γνωρίζουμε, προδικάζουμε και αποφασίζουμε χωρίς να προσπαθούμε να αποσαφηνίσουμε τη συμπεριφορά και τα κίνητρα του κοινωνικού μας περίγυρου. 

Εν μέρει, λειτουργούμε ως ψυχολόγοι, ωστόσο, αναλύουμε τα γεγονότα με γνώμονα τα προσωπικά μας βιώματα κι όχι τις ανεξερεύνητες πτυχές της προσωπικότητας των άγνωστων άλλων. Η φαντασία μας οργιάζει, κατασκευάζουμε καταστάσεις ψευδαίσθησης, καθώς το κοινωνικό "κουτσομπολιό" αποτελεί εθιμοτυπικό πολλών γενιών. Η κακοπροαίρετη περιέργεια της κοινωνίας απομονώνει και στιγματίζει ανθρώπους και ενέργειας που αποκλίνουν από την αποδεκτή συμπεριφορά. Λίγοι είναι εκείνοι που αγνοούν τα ταμπού και τις στερεοτυπικές σκέψεις και προχωρούν στην απαραίτητη διερεύνηση.  

Το άτομο ή μια μειονοτική ομάδα που βιώνει μια ιδιαίτερη δυσκολία είναι σχετικά απροστάτευτη απέναντι στα σχόλια και, ανεπαίσθητα, απομονώνεται. Οι εξωτερικοί παρατηρητές που κρίνουν ασκόπως, δίχως να προσφέρουν κάποια λύση ή κάποιο επιθυμητό αποτέλεσμα, οφείλουν να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο. Απαραίτητο εργαλείο για τη διαχείριση περίπλοκων καταστάσεων και τη σωστή αντιμετώπισή τους αποτελεί η κοινωνιολογική φαντασία. Όταν κάποιος αποποιείται από τις βιωματικές του σκέψεις, αποκηρύσσεται τον εσωτερικό αξιακό του εγκλεισμό, μόνο τότε αντιλαμβάνεται ευρύτερα την πραγματικότητα. Ξεπερνά το δογματισμό και τα επίπλαστα ιδεολογήματα που παραποιούν και αναταράσσουν την ισορροπία με ψευδείς απόψεις, αφυπνίζεται από το λήθαργο της αεργίας και δραστηριοποιείται στα κοινωνικά τεκταινόμενα.

Στη σημερινή κοινωνία των απόλυτων άκρων, η κοινωνιολογική φαντασία γίνεται μια ουσιώδη εσωτερική διαδικασία, με πραγματικό νόημα για την αντιφατική καθημερινότητά μας. Μέσω ενός νοητικού ταξιδιού, μιας απομάκρυνσης από τον ίδιο τον εαυτό μας, ανακαλύπτουμε καλύτερα τα κίνητρα για πράξεις που, εκ πρώτης όψεως, φαίνονται απερίσκεπτες, εμβαθύνουμε στην ουσία, αναζητώντας μια πραγματική εξήγηση των γεγονότων. Η ανθρώπινη πολυσχιδής προσωπικότητα αρχίζει να ξετυλίγεται, βοηθώντας και το ίδιο το άτομο να ανιχνεύσει νέες προσωπικές δυνατότητες που συνεχώς αναδύονται στο προσκήνιο. 

Το σχόλιο μετατρέπεται σε μια ωφέλιμη συμβουλή με μοναδικό σκοπό τη βελτίωση και όχι την υπονόμευση των μελών της κοινωνίας. Εφόσον επιθυμούμε να κρίνουμε, οφείλουμε να κρίνουμε με εποικοδομητικό τρόπο, όχι απλώς να χλευάζουμε οτιδήποτε διαφοροποιείται από τα κοινωνικά στάνταρ. Οι "σημαντικοί άλλοι" που κατευθύνουν, ασυνείδητα ή μη, τόσο πολύ τις ζωές μας μπορούν να επιτελέσουν σημαντικές λειτουργίες, έτσι ώστε να ανακουφίσουν το πόνο των άλλων.

Εξωτερικά ζητήματα που βλέπουμε στις τηλεοράσεις, ακούμε διάσπαρτα σε διάφορες συζητήσεις, αποκτούν πολύπλοκη διάσταση όταν πάμε να τα κρίνουμε με τελεσίδικες αποφάσεις τις οποίες, συχνά, αρνούμαστε πεισματικά να αλλάξουμε αν κάτι καινούριο παρουσιαστεί. Η επιδειξιομανία μας και ο εγωισμός ότι "εγώ έχω δίκιο" μας παρασύρει σε λανθασμένες τακτικές οι οποίες φανερώνουν έλλειψη παιδείας και ηθικών αξιών. Η φράση "μη κρίνεις ίνα μη κριθείς" ουσιαστικά αγνοείται από τη συνείδηση πολλών, καθώς και κρίνουν και κρίνονται σκληρά. 

Συμβουλή: Πρώτα από όλα, οφείλουμε να μελετούμε τον εαυτό μας τον οποίο γνωρίζουμε καλύτερα και, όσο γίνεται, είτε να αφήνουμε τις άγνωστες υποθέσεις των άλλων είτε με μια δόση κοινωνιολογικής φαντασίας (απομάκρυνση από τον εαυτό μας, υιοθέτηση διαφορετικών ιδεών) να επιχειρούμε να αναλύσουμε τα εκάστοτε περιστατικά. Είναι πολύ δύσκολο και, συνάμα, όμορφο, μια ξεχωριστή εμπειρία. Δοκιμάστε το!

Διαβάστε Περισσότερα »